Τεστ Προσωπικότητας California Q-sort για παιδιά [CCQ-SORT-9]

 

 

Συγγραφείς

 

J. Block και J. Block (Προσαρμογή: Φ. Μόττη-Στεφανίδη).

 

 Σκοπός

Το California Q-sort, που δημιουργήθηκε από τους Block και Block (1980), χρησιμοποιείται σε πολλαπλές εφαρμογές. Καταρχάς, επιτρέπει τη δημιουργία προφίλ προσωπικότητας για παιδιά, με τη συμμετοχή ειδικών και ανθρώπων από το άμεσο περιβάλλον τους (γονείς και δάσκαλοι). Με αυτόν τον τρόπο, διάφοροι πληροφοριοδότες μπορούν να περιγράψουν τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας ενός παιδιού, και αυτές οι περιγραφές μπορούν να συγκριθούν για να αξιολογηθεί η συνέπεια μεταξύ τους. Επιπλέον, επιτρέπει την περιγραφή των προσωπικοτήτων πολλών παιδιών με κοινά χαρακτηριστικά, όπως παιδιά που αντιμετωπίζουν κατάθλιψη, και τη σύγκρισή τους με παιδιά μιας ομάδας ελέγχου.

Δεύτερον, το τεστ καταγράφει τις περιγραφές που παρέχει μια ομάδα πληροφοριοδοτών (όπως γονείς, δάσκαλοι, ειδικοί ψυχικής υγείας) για το θεωρητικό προφίλ προσωπικότητας παιδιών που θεωρούν ότι έχουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως παιδιά που είναι ψυχολογικά επαρκή. Αυτά τα θεωρητικά προφίλ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα. Στη συνέχεια, τα προφίλ προσωπικότητας διαφόρων παιδιών συγκρίνονται με αυτά τα πρότυπα για να αξιολογηθεί ο βαθμός συμφωνίας των ατομικών προφίλ με τα θεωρητικά πρότυπα.

 

Σύντομη περιγραφή

Το California Q-sort για παιδιά των Block και Block αποτελεί ένα εργαλείο αξιολόγησης που αποτελείται από 100 κάρτες, καθένα από τα οποία περιλαμβάνει προτάσεις που περιγράφουν διάφορες μορφές συμπεριφοράς παιδιών σχολικής ηλικίας. Αυτές οι προτάσεις σχετίζονται με διάφορες πτυχές της προσωπικότητας και συμπεριφοράς του παιδιού. Οι παραδειγματικές προτάσεις περιλαμβάνουν δηλώσεις όπως “Είναι ζεστός άνθρωπος, συμπεριφέρεται με ευγένεια”, “Έχει την αίσθηση του χιούμορ” και “Παραλύει, κοκαλώνει ή επαναλαμβάνει ξανά και ξανά την ίδια συμπεριφορά όταν βρίσκεται κάτω από συνθήκες πίεσης και άγχους”. Το εργαλείο αυτό χρησιμοποιείται για να αξιολογήσει και να περιγράψει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των παιδιών με τρόπο συστηματικό και αντικειμενικό.

 

Δείγμα

Στην Ελλάδα, έχει γίνει χρήση του California Q-sort σε μελέτες που είχαν ως στόχο να διερευνήσουν το θεωρητικό προφίλ των ψυχολογικά επαρκών παιδιών σχολικής ηλικίας. Συγκεκριμένα, 58 δάσκαλοι, 30 γονείς και 87 ειδικοί ψυχικής υγείας περιέγραψαν το θεωρητικό προφίλ των παιδιών με βάση το California Q-sort.

Από τις περιγραφές αυτών των ομάδων, δημιουργήθηκαν τρία πρότυπα θεωρητικών προφίλ προσωπικότητας για τρεις ομάδες παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρονται 77 παιδιά που οι δάσκαλοί τους τα κατέταξαν είτε ως ψυχολογικά επαρκή είτε ως μη επαρκή, καθώς και 54 παιδιά που παραπέμφθηκαν για ψυχολογικά προβλήματα. Τα τρία προαναφερθέντα θεωρητικά πρότυπα προσωπικότητας εφαρμόστηκαν για να συγκριθούν με τα παιδιά αυτά, με σκοπό την ανάλυση των ψυχολογικών προφίλ τους.

 

Τρόπος βαθμολόγησης

Οι κάρτες ταξινομούνται σε ένα εννεακατηγορικό σύστημα (από 1 έως 9) για την περιγραφή των συμπεριφορών που αντιστοιχούν σε ένα παιδί. Ο αναλυτής πρέπει να τοποθετήσει τις κάρτες στην κατηγορία 1 για τις συμπεριφορές που δεν συμβαδίζουν καθόλου με το περιγραφόμενο παιδί, και στην κατηγορία 9 για τις συμπεριφορές που ταιριάζουν. Οι κάρτες που δεν μπορούν να τοποθετηθούν στις ακραίες κατηγορίες (4, 5, 6) πρέπει να ταξινομούνται κατάλληλα.

Η ταξινόμηση των καρτών στην κλίμακα γίνεται ως εξής: 5 κάρτες στις κατηγορίες 9 και 1, 8 κάρτες στις κατηγορίες 8 και 2, 12 κάρτες στις κατηγορίες 7 και 3, 16 κάρτες στις κατηγορίες 6 και 4, και 18 κάρτες στην κατηγορία 5.

Κατά την περιγραφή του θεωρητικού προφίλ, ο αναλυτής πρέπει να τοποθετήσει στην κατηγορία 1 τις κάρτες που αντιστοιχούν στις χαρακτηριστικές συμπεριφορές ενός ψυχολογικά επαρκούς παιδιού. Η σύγκριση μεταξύ προφίλ προσωπικότητας διαφορετικών ομάδων παιδιών και μεταξύ ατομικών και θεωρητικών προφίλ προσωπικότητας γίνεται με τη χρήση της μεθόδου συνάφειας. Η συνάφεια που προκύπτει από αυτές τις στατιστικές αναλύσεις αντιπροσωπεύει τον βαθμό συμφωνίας μεταξύ των προφίλ προσωπικότητας που εξετάζονται.

 

Κύριες βιβλιογραφικές πηγές

Block, J. H., & Block, J. (1980). The role of ego-control and ego-resiliency in the organization of behavior. In W. A. Collins (Ed.), Minnesota Symposia on Child Psychology, 13, Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Μόττη-Στεφανίδη, Φ., Μπεζεβέγκης, Η., & Γιαννίτσας, Ν. (1996). Χαρακτηριστικά προσωπικότητας και ψυχική υγεία του επαρκούς και ψυχολογικά υγιούς παιδιού: Η άποψη των γονέων. Ψυχολογία, 3, 58-71.

Μόττη-Στεφανίδη, Φ., Μπεζεβέγκης, Η., Γιαννίτσας, Ν., & Καββαδά, Α. (1998).Το ψυχολογικά επαρκές παιδί: Προσδοκίες δασκάλων και γονέων, Νέα Παιδεία, 86, 28-41.