Κλίμακα Προσαρμογής Katz [KAS-R-16]
Ανάλυση κλίμακας
Η κλίμακα προσαρμογής Katz (Katz Adjustment Scale) είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο που χρησιμοποιείται ευρέως για την αξιολόγηση της λειτουργικής ικανότητας και της αυτονομίας των ατόμων στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Η κλίμακα αυτή περιλαμβάνει έξι βασικές δραστηριότητες καθημερινής ζωής (Activities of Daily Living – ADL), οι οποίες είναι το μπάνιο, το ντύσιμο, η περιποίηση, η κινητικότητα, η τουαλέτα και η σίτιση. Για κάθε δραστηριότητα, η κλίμακα αξιολογεί τον βαθμό ανεξαρτησίας του ατόμου, χρησιμοποιώντας μια τριβάθμια κλίμακα: ανεξάρτητος (μπορεί να εκτελεί την δραστηριότητα χωρίς βοήθεια), χρειάζεται βοήθεια (μπορεί να εκτελεί την δραστηριότητα με μερική βοήθεια) και εξαρτώμενος (χρειάζεται πλήρη βοήθεια για να εκτελέσει την δραστηριότητα). Η αξιολόγηση με την κλίμακα Katz είναι κρίσιμη για τον προσδιορισμό των αναγκών φροντίδας και υποστήριξης των ατόμων, ειδικά στους ηλικιωμένους και σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις. Η κλίμακα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από επαγγελματίες υγείας για να σχεδιάσουν και να προσαρμόσουν τα προγράμματα φροντίδας, να παρακολουθούν την πρόοδο των ασθενών και να βελτιστοποιούν την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας. Επίσης, η κλίμακα Katz βοηθά στην ανίχνευση αλλαγών στην λειτουργική κατάσταση των ατόμων, επιτρέποντας την έγκαιρη παρέμβαση και την αποφυγή επιδείνωσης της κατάστασής τους.
Στόχος κλίμακας
Ο στόχος της συγκεκριμένης κλίμακας ίναι να αξιολογήσει την ικανότητα των ατόμων να εκτελούν βασικές δραστηριότητες καθημερινής ζωής, παρέχοντας έτσι μια αντικειμενική μέτρηση της λειτουργικής τους ανεξαρτησίας. Η κλίμακα βοηθά τους επαγγελματίες υγείας να προσδιορίσουν τις συγκεκριμένες ανάγκες φροντίδας κάθε ατόμου, να σχεδιάσουν εξατομικευμένα προγράμματα υποστήριξης και να παρακολουθούν την πορεία της υγείας τους με την πάροδο του χρόνου. Με την ανίχνευση της ικανότητας ή της ανικανότητας εκτέλεσης δραστηριοτήτων όπως το μπάνιο, το ντύσιμο, η περιποίηση, η κινητικότητα, η χρήση της τουαλέτας και η σίτιση, η κλίμακα Katz εντοπίζει περιοχές όπου το άτομο χρειάζεται βοήθεια ή πλήρη υποστήριξη. Αυτό επιτρέπει την έγκαιρη παρέμβαση, με στόχο τη διατήρηση ή τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την αποφυγή της επιδείνωσης της λειτουργικής κατάστασης και τη μείωση της ανάγκης για νοσηλεία ή μακροχρόνια φροντίδα. Επιπλέον, η κλίμακα Katz χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και την ανάπτυξη πολιτικών και στρατηγικών για τη βελτίωση της φροντίδας των ευάλωτων πληθυσμών.
Βαθμονόμηση κλίμακας
Η βαθμονόμηση της κλίμακας προσαρμογής Katz (Katz Adjustment Scale) γίνεται με την αξιολόγηση της ικανότητας του ατόμου να εκτελεί έξι βασικές δραστηριότητες καθημερινής ζωής (Activities of Daily Living – ADL). Κάθε δραστηριότητα αξιολογείται ξεχωριστά και το άτομο κατατάσσεται σε μία από τρεις κατηγορίες για κάθε δραστηριότητα: ανεξάρτητος, χρειάζεται βοήθεια και εξαρτώμενος.
Αναλυτικά, η κλίμακα προσαρμογής Katz αξιολογεί τις εξής δραστηριότητες:
- Μπάνιο:
- Ανεξάρτητος: Μπορεί να κάνει μπάνιο χωρίς βοήθεια.
- Χρειάζεται βοήθεια: Χρειάζεται βοήθεια μόνο για να πλύνει συγκεκριμένες περιοχές του σώματος ή για την είσοδο/έξοδο από την μπανιέρα ή το ντους.
- Εξαρτώμενος: Χρειάζεται βοήθεια για το μεγαλύτερο μέρος ή για ολόκληρη τη διαδικασία του μπάνιου.
- Ντύσιμο:
- Ανεξάρτητος: Μπορεί να ντύνεται και να ξεντύνεται χωρίς βοήθεια.
- Χρειάζεται βοήθεια: Χρειάζεται βοήθεια μόνο για να φορέσει ή να βγάλει μερικά ρούχα ή για να κουμπώσει/ξεκουμπώσει κουμπιά, φερμουάρ κ.λπ.
- Εξαρτώμενος: Χρειάζεται βοήθεια για το μεγαλύτερο μέρος ή για ολόκληρη τη διαδικασία του ντυσίματος.
- Περιποίηση:
- Ανεξάρτητος: Μπορεί να χτενίζει τα μαλλιά του, να πλένει το πρόσωπό του, να ξυρίζεται ή να βουρτσίζει τα δόντια του χωρίς βοήθεια.
- Χρειάζεται βοήθεια: Χρειάζεται βοήθεια μόνο για ορισμένες από αυτές τις δραστηριότητες.
- Εξαρτώμενος: Χρειάζεται βοήθεια για το μεγαλύτερο μέρος ή για όλες αυτές τις δραστηριότητες.
- Κινητικότητα:
- Ανεξάρτητος: Μπορεί να περπατά χωρίς βοήθεια.
- Χρειάζεται βοήθεια: Χρειάζεται βοήθεια για να περπατήσει ή να μετακινηθεί.
- Εξαρτώμενος: Χρειάζεται πλήρη βοήθεια για να περπατήσει ή να μετακινηθεί.
- Χρήση Τουαλέτας:
- Ανεξάρτητος: Μπορεί να χρησιμοποιεί την τουαλέτα χωρίς βοήθεια.
- Χρειάζεται βοήθεια: Χρειάζεται βοήθεια για να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα ή για να καθαριστεί.
- Εξαρτώμενος: Χρειάζεται πλήρη βοήθεια για τη χρήση της τουαλέτας.
- Σίτιση:
- Ανεξάρτητος: Μπορεί να τρώει χωρίς βοήθεια.
- Χρειάζεται βοήθεια: Χρειάζεται βοήθεια για την προετοιμασία του φαγητού ή για να φάει.
- Εξαρτώμενος: Χρειάζεται πλήρη βοήθεια για να φάει.
Κάθε δραστηριότητα βαθμολογείται από 0 έως 2, με το 0 να αντιπροσωπεύει την ανεξαρτησία, το 1 την μερική εξάρτηση και το 2 την πλήρη εξάρτηση. Ο συνολικός βαθμός κυμαίνεται από 0 (πλήρης ανεξαρτησία) έως 12 (πλήρης εξάρτηση). Αυτή η βαθμονόμηση επιτρέπει στους επαγγελματίες υγείας να εκτιμήσουν την συνολική λειτουργική ικανότητα ενός ατόμου και να σχεδιάσουν τις κατάλληλες παρεμβάσεις και υποστηρικτικές υπηρεσίες.
Βιβλιογραφία
Katz‚ M. M. & Lyerly‚ S. B. (1963). Methods for measuring adjustment and social behavior in the community: 1. Rationale‚ description‚ discriminative validity‚ and scale development. Psychological Reports‚ 13‚ 503-535.
Jackson‚ H.F.‚ Hopewell‚ C.A.‚ Glass‚ C.A.‚ Warburg‚ R.‚ Dewey‚ M.‚ Ghadiali‚ E. (1992). The Katz Adjustment Scale: modification for use with victims of traumatic brain and spinal injury. Brain Inj‚ 6(2):109-127.
Vickrey‚ B.G.‚ Hays‚ R.D.‚ Brook‚ R.H.‚ Rausch‚ R. (1992). Reliability and validity of the Katz Adjustment Scales in an epilepsy sample. Quality of Life Research‚ 1(1):63-72.
Katz‚ M. M.‚ & Warren‚ W. L. (1998). Katz adjustment scales relative report form manual. Los Angeles: Western Psychological Services.
McDowell‚ Ian. (2006). Measuring Health: A Guide to Rating Scales and Questionnaires‚ Third Edition. OXFORD UNIVERSITY PRESS