Περιγραφή
Το Processes of Change Questionnaire – Drug Version (PCQ-DV) είναι ένα ψυχομετρικό εργαλείο σχεδιασμένο για την αξιολόγηση των διεργασιών αλλαγής που χρησιμοποιούν τα άτομα στην προσπάθειά τους να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών. Το εργαλείο αυτό βασίζεται στο Μοντέλο των Σταδίων της Αλλαγής (Transtheoretical Model) των Prochaska και DiClemente, το οποίο περιγράφει τα στάδια που περνά ένα άτομο κατά τη διαδικασία της αλλαγής συμπεριφοράς.
Ανάλυση
Το PCQ-DV περιλαμβάνει ερωτήσεις που αξιολογούν δέκα βασικές διεργασίες αλλαγής οι οποίες σχετίζονται με την αλλαγή συμπεριφοράς σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών:
Συνειδητοποίηση (Consciousness Raising): Ερωτήσεις που αφορούν την αύξηση της γνώσης και της επίγνωσης σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις της χρήσης ναρκωτικών.
Δραματική Ανακούφιση (Dramatic Relief): Αξιολόγηση των συναισθηματικών αντιδράσεων στα προβλήματα που προκαλούνται από τη χρήση ναρκωτικών.
Αυτοαξιολόγηση (Self-Reevaluation): Ερωτήσεις που αφορούν την επανεκτίμηση των προσωπικών αξιών και ταυτότητας σε σχέση με τη χρήση ναρκωτικών.
Περιβαλλοντική Αναξιολόγηση (Environmental Reevaluation): Εκτίμηση της επίδρασης της χρήσης ναρκωτικών στο κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον του ατόμου.
Αυτοαπελευθέρωση (Self-Liberation): Αξιολόγηση της δέσμευσης και της πεποίθησης ότι μπορεί να επιτευχθεί η αλλαγή.
Κοινωνική Απελευθέρωση (Social Liberation): Ερωτήσεις σχετικά με τις κοινωνικές αλλαγές και τις ευκαιρίες που διευκολύνουν την αλλαγή συμπεριφοράς.
Αντικατάσταση (Counter Conditioning): Αξιολόγηση της χρήσης εναλλακτικών συμπεριφορών για την αντικατάσταση της χρήσης ναρκωτικών.
Διαχείριση Ενισχύσεων (Reinforcement Management): Ερωτήσεις που αφορούν την ενίσχυση των θετικών συμπεριφορών και την αποφυγή ενίσχυσης της χρήσης ναρκωτικών.
Διαχείριση Διέγερσης (Stimulus Control): Αξιολόγηση των προσπαθειών για την αποφυγή ή την τροποποίηση των ερεθισμάτων που προκαλούν τη χρήση ναρκωτικών.
Βοηθητικές Σχέσεις (Helping Relationships): Ερωτήσεις σχετικά με την αναζήτηση και την αποδοχή υποστήριξης από άλλους για την αλλαγή της συμπεριφοράς.
Στόχος
Οι κύριοι στόχοι του PCQ-DV είναι:
Αξιολόγηση Διεργασιών Αλλαγής: Να αξιολογήσει ποιες διεργασίες αλλαγής χρησιμοποιεί το άτομο στη διαδικασία της αλλαγής συμπεριφοράς σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών.
Παρακολούθηση Προόδου: Να παρακολουθεί την πρόοδο του ατόμου κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή της παρέμβασης.
Καθοδήγηση Θεραπευτικών Παρεμβάσεων: Να παρέχει δεδομένα για τον σχεδιασμό και την προσαρμογή των θεραπευτικών παρεμβάσεων ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου.
Βαθμονόμηση
Η βαθμονόμηση του PCQ-DV γίνεται με βάση τις απαντήσεις του ατόμου σε κάθε ερώτηση, οι οποίες αξιολογούνται σε μια κλίμακα Likert (π.χ., από το “Ποτέ” έως το “Πάντα”). Η συνολική βαθμολογία προκύπτει από το άθροισμα των απαντήσεων σε κάθε κατηγορία διεργασιών αλλαγής. Οι βαθμολογίες χρησιμοποιούνται για να προσδιοριστεί το στάδιο αλλαγής στο οποίο βρίσκεται το άτομο και να αναγνωριστούν οι διεργασίες που είναι πιο ενεργές ή χρειάζονται ενίσχυση.
Βιβλιογραφία
Prochaska, J.O., & DiClemente, C.C. Stages and processes of self-change of smoking: Toward an integrative model of change. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 1983;51(3):390-395.
Prochaska, J.O., DiClemente, C.C., & Norcross, J.C. In search of how people change: Applications to addictive behaviors. American Psychologist. 1992;47(9):1102-1114.
Velicer, W.F., DiClemente, C.C., Rossi, J.S., & Prochaska, J.O. Relapse situations and self-efficacy: An integrative model. Addictive Behaviors. 1990;15(3):271-283.
DiClemente, C.C. Mechanisms, determinants and processes of change in the modification of drinking behavior. Alcohol Health & Research World. 1993;17(2):130-135.