Επαγγελματική Εξουθένωση
Occupational burnout
Εισαγωγή
Οι Edelwich και Brodsky το έτος 1980 όρισαν την επαγγελματική εξουθένωση, ως μία διαδικασία σταδιακής αποκάλυψης της ρεαλιστικής διάστασης του επαγγέλματος, την οποία ακολουθεί ο εργαζόμενος, αρχής γενομένης της εισόδου του στον εκάστοτε εργασιακό τομέα. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μία προοδευτική διεργασία αποκαθήλωσης του ιδεώδη χαρακτήρα της εργασίας, η οποία χαρακτηρίζει τα πρώτα επαγγελματικά βήματα του ατόμου και ακολουθεί τέσσερα διαδοχικά στάδια.
Στάδια Επαγγελματικής Εξουθένωσης
Σύμφωνα με το μοντέλο των Edelwich & Brodsky, η επαγγελματική εξουθένωση αποτελείται από 4 διαφορετικά στάδια, τα οποία κάνουν την εμφάνισή τους από την αρχή της καριέρας του, και τον συνοδεύουν σε όλη την διάρκειά της. Τα στάδια αυτά διακρίνονται σε 4 κατηγορίες, τα οποία είναι:
- Tο στάδιο του ενθουσιασμού. Ο εργαζόμενος αισθάνεται «δυνατός», έχει απεριόριστη θέληση και διάθεση για δουλειά, και θέτει διαρκώς νέους στόχους. Το χαρακτηριστικό σε αυτό το στάδιο όσον αφορά στους στόχους, είναι το γεγονός ότι είναι τις περισσότερες φορές αρκετά υψηλοί, με αποτέλεσμα να μη τους επιτυγχάνει πάντοτε.
- Το στάδιο της αμφιβολίας. Ο εργαζόμενος παρουσιάζει για ένα σημαντικό διάστημα υψηλά επίπεδα αδράνειας. Μάλιστα, χαρακτηριστικό είναι ότι διαπιστώνει ότι οι στόχοι και οι προσδοκίες του, δεν είναι ανάλογοι των δυνατοτήτων και των προσπαθειών του. Στο σημείο αυτό αρχίζει η αποδέσμευση από τα στοιχεία αυτά. Ουσιαστικά ο εργαζόμενος μειώνει τον εαυτό του, άθελά του.
- Το στάδιο της απογοήτευσης. Ο εργαζόμενος αισθάνεται ότι κάνει σημαντικές προσπάθειες χωρίς να λαμβάνει τους κατάλληλους καρπούς. Αρχίζει επίσης να νιώθει έντονο το συναίσθημα της αποθάρρυνσης, της απογοήτευσης καθώς και της απομάκρυνσης από την εργασία του. Δεδομένου μάλιστα ότι δεν αποζητά καμία απολύτως βοήθεια, η κατάσταση δεν εξομαλύνεται .
- Το στάδιο της αδιαφορίας. Ο εργαζόμενος παρουσιάζει πλήρη αδιαφορία για την εργασία του, ενώ προσπαθεί ελάχιστα για να ανταπεξέλθει στα καθήκοντά του.
Συνέπειες της Επαγγελματικής Εξουθένωσης
Τα συμπτώματα που εκδηλώνονται και σχετίζονται με την επαγγελματική εξουθένωση, φυσικά, είναι διαφορετικά ανά άτομο. Επιπλέον, ποικίλουν σημαντικά ως προς την ένταση και την συχνότητα εμφάνισης. Κάποια από αυτά είναι:
- Το άγχος είναι ακατάπαυστο και ξεσπά με διάφορους τρόπους, από τον τρόπο που κάθεται κάποιος και την στάση σώματος που έχει, μέχρι και τις τροφές που καταναλώνει, και την συμπεριφορά του προς τους ανθρώπους γύρω του.
- Η έντονη αδυναμία συγκέντρωσης, η πολύ έντονη κούραση, αλλά και σοβαρά προβλήματα μνήμης και φυσικά ελλείμματα που σχετίζονται με τις γνωστικές ικανότητες του εργαζομένου.
- Οι εργαζόμενοι που υποφέρουν από το σύνδρομο αυτό παραμελούν τον εαυτό τους και την εικόνα τους, και επιθυμούν την απομόνωση σε κοινωνικό επίπεδο. Αυτή η κατάσταση αυξάνει τις πιθανότητες να οδηγηθούν στην κοινωνική απομόνωση.
- Πολλοί εργαζόμενοι γίνονται επιρρεπείς σε εθιστικές ουσίες μεταξύ των οποίων τα ναρκωτικά, το αλκοόλ και το κάπνισμα.
Πρόληψη της Επαγγελματικής Εξουθένωσης
- Σίγουρα, οι αρμόδιοι θα πρέπει να δίνουν έμφαση και στην ξεκούραση των εργαζομένων, κινητοποιώντας τους να κάνουν μικρά διαλείμματα ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
- Ιδιαίτερο ρόλο έχουν και οι managers, οι οποίοι θα πρέπει να αξιοποιούν τεχνικές και δεξιότητες όπως η χαλάρωση αλλά και η δημοκρατικότητα, προκειμένου οι εργαζόμενοι να νιώθουν άνετα και να μιλούν για τα προβλήματά τους.
- Ένα άτομο πρέπει κατ’ ανάγκη να αξιολογεί τη ζωή του από καιρό σε καιρό, έτσι ώστε να συνειδητοποιεί εάν ζει με τον τρόπο που το θέλει. Εάν η υπάρχουσα ζωή και καθημερινότητα δεν τον ικανοποιούν, τότε ο εργαζόμενος πρέπει να αποφασίσει τι πρέπει να γίνει για να επιτύχει θετικά αποτελέσματα.
Βιβλιογραφία
Ξενόγλωσση
Szempruch, J. (2018). Feeling of professional burnout in teachers of secondary schools. New Educational Review, 54(4), 219-230.
Ελληνόγλωσση
ΚΟΝΤΟΠΑΝΟΥ, Μ. Α. (2021). Η επαγγελματική εξουθένωση στους λογιστές.
Παντελέου, Μ. (2015). Επαγγελματική εξουθένωση στον χώρο της ψυχικής υγείας.
Για περισσότερα σχετικά με την Επαγγελματική εξουθένωση, καθώς και για περαιτέρω πληροφορίες, επικοινωνήστε με την ομάδα της DatAnalysis!