Μοντέλο σταθερών και τυχαίων επιδράσεων

Τα δύο κύρια και ευρέως χρησιμοποιούμενα μοντέλα για την περάτωση μίας μετα-ανάλυσης είναι το μοντέλο των σταθερών επιδράσεων και εκείνο των τυχαίων. Καθένα από αυτά αντιμετωπίζει την στατιστική ετερογένεια με ξεχωριστό τρόπο.

Οι υποθέσεις για κάθε μοντέλο είναι διαφορετικές ωστόσο συχνά οδηγούν σε παρόμοια αποτελέσματα. Οδηγούμαστε συνεπώς συχνά σε σύγχυση για τις διαφορές που τις διαχωρίζουν. Η επιλογή του κατάλληλου μοντέλου εξαρτάται συχνά και από τις διαθέσιμες μελέτες οι οποίες με τη σειρά τους πρέπει να είναι αξιόπιστες.

Ποια είναι τα κριτήρια συμπερίληψης μελετών;

• Οι μελέτες ανταποκρίνονται σε πληθυσμό που δεν έχει εκπαιδευτεί πάνω στην ενσυναίσθηση.
• Οι μελέτες είναι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές.
• Στις μελέτες χρησιμοποιείται ψυχοεκπαιδευτική παρέμβαση.
• Αναφέρονται σε μετρήσεις ομάδας ελέγχου.
• Οι μελέτες διαθέτουν επαρκή στατιστικά στοιχεία.

Ποια είναι τα κριτήρια αποκλεισμού μελετών;   

• Οι μελέτες ανταποκρίνονται σε πληθυσμό που έχει εκπαιδευτεί στον τομέα της ενσυναίσθησης.
• Οι μελέτες δεν είναι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές.
• Δεν διαθέτουν ομάδα ελέγχου.
• Οι μελέτες αναφέρονται μόνο σε μετρήσεις ομάδας παρέμβασης.
• Οι μελέτες δεν διαθέτουν επαρκή στατιστικά στοιχεία.

Μοντέλο σταθερών επιδράσεων

Το μοντέλο σταθερών επιδράσεων αξιοποιείται στις περισσότερες μετα-αναλύσεις που σχετίζονται με τη Ψυχολογία. Μία μετα-ανάλυση που χρησιμοποιεί το μοντέλο των σταθερών επιδράσεων αποδέχεται το κοινό μέγεθος επίδρασης των μελετών και θεωρεί τις διαφορές που πιθανόν εμφανίζονται σε σφάλματα κατά τη δειγματοληψία. Επίσης, σ’ αυτό οι μεγαλύτερες μελέτες έχουν μεγαλύτερο βάρος στην έκβαση και το μέγεθος του αποτελέσματος σε σχέση με τις μικρότερες.

Μοντέλο τυχαίων επιδράσεων

Όταν εντοπιστεί ένδειξη για μεγάλη ετερογένεια μεταξύ των αποτελεσμάτων των μελετών, χρησιμοποιείται το μοντέλο των τυχαίων επιδράσεων, το οποίο όπως και το μοντέλο των σταθερών επιδράσεων αντίστοιχα, είναι ένας σταθμισμένος μέσος όρος του μεγέθους επίδρασης των μελετών. Στο παρόν μοντέλο, το βάρος για κάθε μελέτη είναι ίσο με το αντίστροφο της διακύμανσης του μεγέθους του αποτελέσματος μαζί με έναν ακόμη όρο ο οποίος αντιστοιχεί στην ετερογένεια. Επιπλέον τόσο το μέγεθος του δείγματος και όσο και η ετερογένεια λαμβάνονται κατά κύριο λόγο υπόψιν σε αναλύσεις που χρησιμοποιούν το μοντέλο των τυχαίων επιδράσεων. Ωστόσο, δύναται σε κάποιες αναλύσεις να επιλεχθεί το μοντέλο σταθερών επιδράσεων ακόμα και αν παρουσιάζεται σημαντική ετερογένεια των αποτελεσμάτων, για παράδειγμα όταν το ερευνητικό ερώτημα αναφέρεται σε  μια συγκεκριμένη ομάδα μελετών που έχουν ήδη εξεταστεί.

Για περισσότερα σχετικά με το μοντέλο σταθερών και τυχαίων επιδράσεων, καθώς και για περαιτέρω πληροφορίες, επικοινωνήστε με την ομάδα της DatAnalysis!