Ανασκόπηση Ομπρέλας
Εισαγωγή
Η Ανασκόπηση Ομπρέλας (Umbrella Review) έχει αναφερθεί ως ένας από τους τέσσερις τύπους συστηματικών ανασκοπήσεων της «επόμενης γενιάς» μαζί με την προοπτική μετα-ανάλυση, τη μετα-ανάλυση με δεδομένα ατομικού επιπέδου, και τη μετα-ανάλυση δικτύου, που μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση μιας νέας μεθοδολογίας για την αξιόπιστη σύνθεση των ερευνητικών δεδομένων.
Ορισμός
Μια ανασκόπηση ομπρέλας συλλέγει και αξιολογεί συστηματικά πληροφορίες από πολλαπλές συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις σε όλα τα κλινικά αποτελέσματα. Συνήθως, αφορούν σε αμφιλεγόμενα ζητήματα, σε πεδία με πολλές μετα-αναλύσεις με ασαφή στοιχεία, ή πεδία έρευνας με μεγάλο σφάλμα που δεν έχουν αξιολογηθεί συστηματικά, έτσι ώστε να αξιολογηθεί η αξιοπιστία και η εγκυρότητα των επιδημιολογικών δεδομένων χρησιμοποιώντας ένα σύνολο κριτηρίων και στατιστικών ελέγχων.
Σκοπός
Ο σκοπός μιας αναθεώρησης ομπρέλας δεν είναι να επαναλάβει τις αναζητήσεις, την αξιολόγηση της καταλληλότητας της μελέτης, την εκτίμηση του κινδύνου μεροληψίας ή μετα-αναλύσεων από τις περιλαμβανόμενες ανασκοπήσεις, αλλά μάλλον την παροχή μιας συνολικής εικόνας των ευρημάτων για συγκεκριμένες ερωτήσεις ή φαινόμενα. Για παράδειγμα, σε σύγκριση με μια συστηματική ανασκόπηση ή μετα-ανάλυση που περιορίζεται σε μία σύγκριση θεραπείας, μια αναθεώρηση ομπρέλας μπορεί να παρέχει μια ευρύτερη εικόνα πολλών θεραπειών. Αυτό είναι πιο χρήσιμο για την ενημέρωση των οδηγιών και της κλινικής πρακτικής όταν πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι επιλογές διαχείρισης.
Παροχές Ανασκόπησης
Η ανασκόπηση ομπρέλας παρέχει ένα έτοιμο μέσο για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης να αποκτήσουν σαφή κατανόηση ενός ευρέως θεματικού τομέα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τέτοιου είδους ανασκοπήσεις, παρόλο που εμφανίστηκαν πρόσφατα, αποκτούν όλο και μεγαλύτερη επιρροή στη βιοϊατρική βιβλιογραφία, με τον αριθμό τους να έχει αυξητική τάση, καθώς το περιεχόμενό τους αποτελεί έναν ελκυστικό τρόπο σύνοψης των ερευνητικών δεδομένων. Ανάλογα με το ερευνητικό ερώτημα, οι ανασκοπήσεις τύπου «ομπρέλα» μπορούν να συμπεριλάβουν συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις μελετών παρατήρησης, παρεμβατικών μελετών ή μελετών Μεντελιανής τυχαιοποίησης(Mendelian randomization studies), καλύπτοντας ένα εκτεταμένο φάσμα θεμάτων, μεταξύ άλλων, της διατροφής, της μαιευτικής και γυναικολογίας, της ψυχιατρικής, της νευρολογίας και της παθολογίας.
Αξιολόγηση-Κριτήρια
Παρόλο που μέχρι σήμερα δεν υπάρχει επίσημη συμφωνία από αναγνωρισμένους οργανισμούς σχετικά με την αξιολόγηση της επιδημιολογικής εγκυρότητας των συσχετίσεων από τις ανασκοπήσεις ομπρέλας, ωστόσο έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα ένα συγκεκριμένο σύστημα κατάταξης προκαθορισμένων κριτηρίων για την ιεράρχηση των επιδημιολογικών στοιχείων από ερευνητικές ομάδες με μακρόχρονη εμπειρία στη σύνθεση των ερευνητικών στοιχείων. Συνοπτικά, τα κριτήρια αυτά είναι τα εξής:
• Πειστικές συσχετίσεις (convincing associations) (Κατηγορία Ι):Συσχετίσεις που πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια: παρατηρούμενο επίπεδο σημαντικότητας (p-value) 1000 περιπτώσεις ή (>20.000 για συνεχείς εκβάσεις), χωρίς υψηλή ετερογένεια μεταξύ μελετών (I^2 < 50%), , το 95% διάστημα πρόβλεψης (95% prediction interval) δεν περιέχει τη μηδενική υπόθεση, και χωρίς ενδείξεις επίδρασης των μικρών σε μέγεθος μελετών (small study effect) p-value>0,10, και υπέρμετρης σημαντικότητας λόγω σφάλματος (excess significance bias) (p-value>0,10).
• Ισχυρά πειστικές συσχετίσεις (highly suggestive associations) (Κατηγορία IΙ): Χαρακτηρίζονται οι συσχετίσεις που το παρατηρούμενο επίπεδο σημαντικότητας (p-value) είναι 10-6 στο μοντέλο τυχαίων επιδράσεων, ο αριθμός των περιπτώσεών τους είναι >1000 (ή >20.000 για συνεχείς εκβάσεις), και η μεγαλύτερη συνιστώσα μελέτη της μετα-ανάλυσης παρουσιάζει στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα (p-value< 0,05).
• Ενδεικτικά πειστικές συσχετίσεις (suggestive associations) (Κατηγορία ΙII): Χαρακτηρίζονται οι συσχετίσεις που το παρατηρούμενο επίπεδο σημαντικότητας (p-value) είναι <0,001 και ο αριθμός των περιπτώσεων τους είναι περισσότερος από 1000 (ή περισσότεροι από 20.000 συμμετέχοντες για συνεχείς εκβάσεις.
• Ασθενείς συσχετίσεις (weak associations) (Κατηγορία IV): Oι συσχετίσεις που παρουσιάζουν στατιστικά σημαντικό αποτέλεσμα (p-value <0,05) στο μοντέλο τυχαίων επιδράσεων.
• Μη σημαντικές συσχετίσεις (not significant associations): Συσχετίσεις που το παρατηρούμενο επίπεδο σημαντικότητας (p-value) είναι ≥0,05
Συμπεράσματα
Συνοψίζοντας, σημαντικό να σημειωθεί ότι ο κύριος στόχος μιας ανασκόπησης ομπρέλας είναι συνεχώς να αυξάνεται και να παρέχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση και αξιολόγηση της εγκυρότητας της ένδειξης σε ένα συγκεκριμένο ερευνητικό θέμα που προέρχεται από όλες τις συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις, και όχι να συνθέσει εκ νέου, για παράδειγμα, με μετα-ανάλυση ή μετασύνθεση, τα αποτελέσματα υφιστάμενων κριτικών ή συνθέσεων.
Βιβλιογραφία
K. Giannakou, P. Galanis (2020), Umbrella reviews in clinical research, Archives of Hellenic Medicine, 37(1):129–134
Edoardo Aromataris, Ritin Fernandez, Christina M. Godfrey, Cheryl Holly, Hanan Khalil and Patraporn Tungpunkom (2015), Summarizing systematic reviews: methodological development, conduct and reporting of an umbrella review approach, International Journal of Evidence-Based Healthcare , University of Adelaide, Joanna Briggs Institute